Przemoc w domu to bardzo delikatny, przykry, oraz, niestety, częsty temat. Spojrzenie na niego oczami dziecka to trudna sprawa, ale tylko tak jesteśmy w stanie zrozumieć, jaką krzywdę możemy wyrządzić maluszkowi i jak bardzo rzutuje to na jego przyszłość. Wiele osób myśli, że przemoc w domu to temat dotykający jedynie rodziny biedne, w których dodatkowym problemem jest alkohol. Niestety, to nie jest definicja.
Artykuł jest fragmentem książki "Oczami dziecka".
Bardzo fajne urodziny
Wczoraj miałam szóste urodziny. Dostałam piękne prezenty. Nie wiedziałam, że ciocia będzie pamiętała, o jakiej lalce jej opowiadałam. Tak bardzo się ucieszyłam! Mama przygotowała moją ulubioną sałatkę z kurczakiem i czekoladowy tort. Tak bardzo czekoladowy, że nic bardziej czekoladowego nie można sobie wyobrazić. Przyszła nawet Asia chociaż mówiła, że będzie musiała być wtedy u babci. Tatuś robił różne sztuczki, które podobały się wszystkim dzieciom. Kiedy wszyscy już poszli, pomagałam mamie posprzątać po przyjęciu, a tatuś poszedł na spacer z psem. Wynosiłam ostatnią szklankę z sokiem do kuchni. Potknęłam się o balonik i cały sok wylądował na kanapie. Mamusia przestała się uśmiechać. Bardzo się zdenerwowała, bo dzień wcześniej czyściła wszystkie meble. Mogłam uważniej patrzeć pod nogi. Mama w takich chwilach bardzo się zmienia. Zawsze jest bardzo uśmiechnięta. Kiedy podnosi na mnie rękę i daje klapsy albo bije po plecach, boję się patrzeć jej w oczy. Mnie teraz trochę bolą plecy a mamusia musi od nowa czyścić kanapę. Przeprosiła. Przecież nie chciała mnie uderzyć.
Przemoc w domu czasem nie jest widoczna na pierwszy rzut oka.
Proszę, przestańcie!
Mieliśmy małe mieszkanie. Jeden pokój i malutka kuchnia. Łazienka z prysznicem. Spałam na ziemi, na rozkładanym fotelu. Bardzo go lubiłam. Czasem układałam sobie z niego domek. Zakładałam na górę koc, świeciłam lampkę. Było tam bardzo przytulnie. Ale łóżka rodziców nie lubiłam. Nawet kiedy w domu nie było awantur, kojarzyło mi się z mamą, przytuloną do rogu ściany i ojcem, który ją strasznie mocno bił. Przemoc w domu to obraz którego nie da się wymazać. Uciekałam do kuchni. Kuliłam się i zatykałam uszy. Ale wszystko było słychać. Strasznie płakałam. Rozdzielałam ich. W oczach taty widziałam ogromną wściekłość, w oczach mamy coś, czego nie rozumiałam. Nie był to do końca strach. Byłam zbyt mała, żeby to rozumieć. Błagałam, żeby przestali. Nie działało. Siadałam pod ścianą. Wyłam i wymiotowałam z wysiłku. Nie przestawali. Nie widzieli, co dzieje się z ich dzieckiem. Może nie chcieli widzieć. Mieli ważniejsze sprawy. Mam prawie 30 lat. Boję się huków, głośnej muzyki. Boję się, kiedy ktoś uderza w kosz lub ścianę. Nienawidzę przemocy. Nie znoszę ludzi, którzy nie dbają o uczucia dzieci. Czy odczuwam strach? Bardzo często. Bardzo często czuję to, co w tamtych chwilach. Nie, nie. Moje małżeństwo jest spokojne. Ale tego uczucia nie da się zapomnieć.
Kiedy ktoś rozmawia przez telefon o czymś, co mnie stresuje (zwykle bardzo błahe rzeczy, jak przesunięcie terminów płatności), siadam w drugim pokoju na łóżku i mocno zatykam uszy. Oczami dziecka wracam do tamtych wydarzeń.
Błagałam. Przestańcie! Teraz ja nie potrafię przestać…
Wyczekany powrót
Byłem z mamą u babci na wsi. Niedaleko od naszego domu, ale bardzo tam lubię jeździć. Mają dużo zwierzątek, a babcia robi najlepsze ciasto truskawkowe. No i zaprzyjaźniłem się z Kasią i Wojtkiem, dziećmi sąsiadów. Tatuś był w delegacji. My wtedy zawsze jeździmy do babci. Tato jak wraca, zabiera mnie na lody. Nawet w zimie. Wracaliśmy z mamą późniejszym autobusem niż zwykle, bo Kasia dostała nową grę i chcieliśmy kilka razy zagrać. Nie mogłem się doczekać, aż rzucę się tacie na szyję i pójdziemy na lody. Wróciliśmy, ale tatuś wcale się nie ucieszył. Krzyczał na mamę, że późno wróciliśmy, a on jest bardzo zmęczony. Że w pracy nie udało się tak, jak tego planował. Mamusia kazała mi iść do pokoju. Słyszałem, jak prosi tatę, żeby przestał. Żeby nie bił jej, kiedy jestem w domu. Nie słuchał. A ja nie umiałem pomóc. A może umiałem? Może się bałem? Może gdybym zareagował, tatuś by nie bił mamy? Może gdybym nie grał z Kasią w grę, to mamusia by teraz nie płakała? Nie rozumiem, dlaczego tatuś robi takie złe rzeczy, chociaż zazwyczaj jest taki kochany i dobry. Powinienem być lepszym dzieckiem.
Nie było już pieniążków
U mnie w domu nie ma dużo zabawek. Nie ma też nowych mebli. Często moje spodnie są mocno za krótkie. Ale u nas w domu nie ma pieniążków. Mamusia nie pracuje, a tatuś zarabia bardzo mało. Czasem zdarzy mi się dostać jedynkę w szkole za brak zadania, ale nie mówię Pani, że nie miałem jak kupić bibuły i kleju. Chyba dzieci by się trochę śmiały. Tata, jak wraca z pracy, często denerwuje się, że mama nie kupiła mu piwa. Widziałem, jak mama chowa pieniążki w kuchni w słoiku. Chyba nie lubi mówić tacie prawdy. Może gdyby powiedziała mu, gdzie trzyma pieniążki, to sam by kupował sobie piwo i nie biłby wtedy mamy i mnie. Codziennie mamusia płacze, a tatuś bije ją pięścią. Kiedyś bardzo dużo płakałem. Teraz już nie umiem. Nie lubię lekcji wychowania fizycznego. Boję się, że zobaczą siniaki. Nie lubię wychodzić z bloku, kiedy sąsiedzi są pod blokiem. Słyszą nasze awantury, a potem bardzo nieprzyjemnie się na mnie patrzą. Wstydzę się i jest mi smutno. Nie chcę się uśmiechać. Nie chcę już czuć bólu, kiedy tato mnie bije. Nie chcę patrzeć na smutną mamę. Nie chcę słuchać, jak tato przeprasza. Nie chcę!
To normalne, kiedy ma się tak ważną pracę
Byłam z tatusiem na spacerze. Kupił mi upragnione farby. Takie w tubkach, jak mają prawdziwi malarze. Kupiliśmy dużo wielkich kartek białego papieru. Tata poszedł do pracy, a ja bez opamiętania malowałam. Chciałam zrobić coś pięknego dla Basi na prezent. Za kilka dni ma szesnaste urodziny. Uwielbia spacery po górach, może właśnie je namaluję. Zapomniałam z tej ekscytacji przygotować obiad. Mama wraca dziś później z pracy, a ja byłam już kilka godzin w domu. Mama bardzo się zdenerwowała, gdy zobaczyła, że jestem cała w farbach, a ona nie ma co zjeść. Uderzyła mnie w twarz. Powiedziała, że ma nadzieję, że w końcu zacznę myśleć i być odpowiedzialna. Ona ma bardzo ważną i stresującą pracę, a ja zajęłam się jakimś głupim malowaniem. Powinnam jej pomagać, a nie sprawiać dodatkowe kłopoty. Chyba spakuję kilka rzeczy, wezmę pieniądze, które dostałam od babci i pójdę na dworzec. Nie chcę więcej sprawiać mamie problemów. Robić wielkiej afery, że dostałam w twarz. Przecież mama mnie nie leje, to tylko policzek. Nie będę narażać jej na nerwy. Napiszę list. Nie, nie napiszę.
Dwa lata odsiadki
Wiedziałem, co mnie czeka. Wiedziałem, że dziś ostatni dzień. Kupiłem więc dwie połówki, sok miałem z wczorajszej imprezy. Zadzwoniłem po Grubego i Bolka. Upiliśmy się dość szybko. Wolałem to znieść na kacu albo jeszcze upity. Zbudziło mnie głośne stukanie do drzwi. Ubrałem się, otworzyłem. Nie stawiałem oporu. Przecież, bijąc go do nieprzytomności, wiedziałem, co mnie czeka. Wiedziałem, że odwieszą mi poprzednie wyroki. Czeka mnie dwa lata za kratkami.
Zawsze się zastanawiałem, kiedy tata tłukł mnie, mamę i brata, czy pójdzie kiedyś do wiezienia. Czy czeka go za to kara.
Jego nie czekała, mnie za to tak.
Oczami dziecka: Nie mówię, ale czuję
Mam dwa tygodnie. Poznałam mamusię i tatusia. To cały mój świat. Moi przyjaciele i poczucie bezpieczeństwa. Nie wiem, czy jest coś poza nimi. Czy ktoś inny jeszcze będzie dla mnie ważny. Jestem zdana tylko na nich. Ale opieka takim maluchem, który nie mówi, tylko ciągle płacze, musi być bardzo trudna. Mamusia często jest zmęczona. Denerwuje się. Chcę jej powiedzieć, że boli mnie brzuszek albo mam mokrą pieluszkę, ale niestety jeszcze nie potrafię. Potrafię tylko płakać. Ona wtedy próbuje mnie nosić. Ale ciąża i poród, to na pewno bardzo ją zmęczyło. Kiedy tak płaczę, a ona nie ma już siły, odkłada mnie do łóżeczka bardzo gwałtownie i pyta, co ja właściwie chcę? Wychodzi wtedy na kilka minut z pokoju. Za każdym razem, kiedy coś mi dolega, chciałabym jej powiedzieć, jak może mi pomóc. Jedyne co udaje mi się wydobyć to płacz. A mamusia bardzo szybko się denerwuje. Gwałtownie i niespokojnie mnie kołysze, odkłada mnie mocno do łóżeczka. Tak bardzo ją kocham, tak bardzo chcę jej pomóc.
Za oczami dziecka jest więcej niż myślimy. One czują i widzą bardzo dużo. Przemoc w domu zawsze zostawia ślad.
Uczucia są przereklamowane
On ciągle mówi, że tylko na kawę. Że to nic zobowiązującego. Że naprawdę bardzo mu się podobam i chciałby w spokoju poza pracą zamienić ze mną kilka słów. Ale ja nie chcę. Nie zakocham się. On też nie jest zakochany. Nie ma miłości. To wielka bujda, którą ktoś wymyślił. Mój tato często powtarzał mamie, że ją kocha. A potem bił. Ona płakała, a on bił. A potem mówił, że kocha.
Nie kłócę się z ludźmi. Gdy tylko podnoszą głos, boję się, że konsekwencją tego będzie uderzenie. Automatycznie się kulę. Pocą mi się dłonie. Wolę przytaknąć, zgodzić się. Nie ma problemu.
Nie znoszę hałasu. Sztucznych ogni z okazji nowego roku. Głośnej muzyki na festynach i koncertach. Chce mi się wtedy płakać i krzyczeć. Czuję ścisk w sercu, kiedy ktoś uderza pięścią o drzwi czy ścianę. Boje się. Tak, strach to jedyne uczucie, które istnieje. Tata nas nie kochał. Mama też, bo inaczej by nas zabrała od niego. Nie czuli do nas miłości. Ale każdy z nas czuł strach.
Nic w relacjach nie jest tylko tu i teraz. Przemoc w domu odbija się na całe późniejsze życie.
Książkę „Oczami dziecka”, której fragmentem jest artykuł, możesz kupić tutaj.
Wszystkie artykuły „oczami dziecka” znajdziesz tutaj.